Refaktoryzacja, czy inaczej refaktoring istniejącego kodu polega na przebudowaniu przez programistów istniejącego kodu strony internetowej, aplikacji mobilnej lub programu. Głównym celem procesu refaktoryzacji jest podniesienie jakości kodu źródłowego. Co to oznacza w praktyce? Programiści weryfikują każdy fragment kodu i dążą do poprawy jego czytelności i przejrzystości, a także często (choć niekoniecznie) jego uproszczenia oraz skrócenia. Proces ten polega na czyszczeniu kodu bez dokonywania zmian w sposobie działania produktu IT. Chociaż refaktoryzacja kodu nie przynosi widocznych rezultatów, jak w przypadku wdrażania nowych rozwiązań lub funkcji, stanowi nieodłączny element programowania.
Czyszczenie kodu jest ważnym elementem, którego nie można postrzegać w kategorii straty czasu programisty. Proces refaktoringu kodu jest czasochłonny, a jednocześnie faktycznie nie wpływa bezpośrednio na wzrost sprzedaży w sklepie internetowym oraz nie obejmuje wprowadzania nowych, widocznych w witrynie elementów. Za to rzetelnie przeprowadzony gwarantuje m.in. stabilność strony, znaczną poprawę w jej szybkości działania oraz krótszy czas pracy programisty przy wykonywanych zadaniach. To chyba by wystarczyło, aby przekonać o konieczności wykonywania refaktoryzacji, ale zalet jej przeprowadzenia jest zdecydowanie więcej.
Rozwijanie produktu IT, niezależnie czy to witryna internetowa, aplikacja czy wewnętrzy, firmowy system dedykowany usprawniający zarządzanie procesami, jest jednym z podstawowych prac deweloperskich. Koncentrując się jedynie na dodawaniu nowych funkcji, czyli ciągłym rozbudowywaniu kodu mogą pojawić się na przykład powtórzenia, nagromadzenia błędów czy pewna bariera uniemożliwiająca dalszy rozwój platformy. Regularna refaktoryzacja sprawia, że kod zyskuje na elastyczności w kontekście jego dalszej rozbudowy lub wprowadzania zmian. Wprowadzanie nowości w istniejący kod na nieczyszczonej stronie może powodować generowanie błędów, a co za tym idzie dłuższy czas pracy programistów nad stroną. Regularna refaktoryzacja jest więc koniecznością, aby produkt był nowoczesny i atrakcyjny pod względem technologicznym.
Refaktoryzacja kodu może być zlecona także po to, aby wyłapać wszelkie luki w zabezpieczeniach strony. Zlecenie refaktoringu wiąże się z unowocześnieniem i aktualizacją takiego kodu. Programiści w czasie wykonywania tego zadania będą w stanie wprowadzić nowe zabezpieczenia zgodne z ich najnowszą i najlepszą wiedzą technologiczną. Często dopiero w takim przypadku wykonywane są wszystkie konieczne aktualizacje. Refaktoring wpływa więc też na zwiększenie poziomu bezpieczeństwa na witrynie internetowej.
Refaktoring pozwala na zmniejszenie tzw. długu technologicznego. Wprowadzanie nowych funkcjonalności lub naprawianie bieżących problemów często polega na dopisywaniu kolejnych linijek kodu. Aby zyskać czas często pomija się wówczas sprawdzone techniki programowania czy konieczność przejrzenia kodu w całości. W pewnym momencie pojawia się chaos w kodzie powstającego oprogramowania, co niekorzystnie może wpływać na przykład na bezpieczeństwo systemu informatycznego. Programista zmagając się z czasową presją powstającego projektu, nie mając przestrzeni na aktualizację istniejącego kodu, zwiększa dług technologiczny.
W procesie refaktoryzacji kod jest unowocześniany i dopasowywany do obecnych trendów technologicznych, a dzięki temu lepiej oceniany przez roboty przeglądarek internetowych, wpływających na pozycjonowanie strony. Wyższa pozycja strony internetowej pozwoli dotrzeć na nią większej ilości internautów. Metody refaktoryzacji kodu są więc opłacalne z punktu widzenia biznesowego.
Głównym celem refaktoringu jest ogólna poprawa jakości kodu źródłowego. W praktyce oznacza to lepszą czytelność i przejrzystość architektury kodu systemu informatycznego. Dzięki temu programista, który będzie miał za zadanie stworzenie nowej funkcji lub naprawienie występującego błędu zrobi to znacznie szybciej. Czytelny kod ułatwi szybkie zapoznanie się z nim oraz wprowadzenie koniecznych poprawek lub nowych funkcjonalności.
Czas to pieniądz, a chaotyczny kod to dłuższy czas pracy programisty. Developer musi poświecić czas najpierw na rozpracowanie kodu, później na dodawanie elementów lub naprawianie błędów. Czysty kod po refaktoryzacji jest zdecydowanie ułatwieniem w pracach deweloperskich niezależnie czy jest to wprowadzanie nowych funkcjonalności czy aktualizowanie oprogramowania.
Refaktoryzację kodu dobrze jest przeprowadzać regularnie, zależnie od tego jak często dodajemy nowe funkcje lub zmieniamy treść kodu. Istnieją jednak krytyczne sytuacje, których wystąpienie oznacza, że refaktoring należy zlecić jak najszybciej. Poniżej przedstawiamy przykłady, kiedy refaktoryzacja jest konieczna.
Podczas modyfikacji, czy też czyszczenia kodu usuwane są wszelkie powtórzenia, które zawiera projekt, wynikające z wieloletnich prac deweloperskich. Mogą być wynikiem dodawanych funkcji na przestrzeni dłuższego czasu lub praca nad projektem wielu różnych osób, które miały wykonać w projekcie konkretne zadanie na zlecenie. Właśnie powtarzający się kod często generuje trudne do wykrycia błędy. Refaktoryzacja pozytywnie wpłynie na ilość pojawiających się błędów.
Wprowadzanie nowych funkcjonalności w witrynie internetowej związane z rozbudową systemu, może w pewnym momencie wymagać dodawania komentarzy tekstowych. Choć taka praktyka sama w sobie jest w porządku, to jednak nawarstwienie notatek wymaga ich przeanalizowania. Próba zrozumienia tak skonstruowanej instrukcji może okazać się dość czasochłonna. Jeśli kod trzeba tłumaczyć mnożącymi się komentarzami, to zdecydowanie czas na jego optymalizację. Czas, aby system musiał ulec zmianie i aktualizacji.
Technologie internetowe są jednymi z najszybciej rozwijających się branż na świecie. Nieaktualizowany kod po prostu uniemożliwi dodanie pewnych funkcji. Zdarza się czasem, że program lub strona internetowa stworzona jest z nieużywanym kodem. Określa się go mianem martwego kodu, czyli dead code. Z łatwością można go usunąć w ramach metody refaktoringu.
Szybkie, bezproblemowe działanie strony jest kluczowe, aby klient nie zrezygnował z przebywania na naszej stronie internetowej i czuł się na niej bezpiecznie. Wolna strona może budzić wątpliwości właśnie w zakresie wszelkich kwestii bezpieczeństwa. Ponadto dzisiejsze społeczeństwo jest coraz bardziej zabiegane, ale też niecierpliwe. Długie oczekiwanie na załadowanie się strony nie jest więc przyjazne dla użytkowników.
Warto też pamiętać, że odwlekanie refaktoringu wpłynie na jakość pracy developerów. Praca z przestarzałym lub chaotycznym kodem będzie problematyczny, czasochłonny oraz często demotywujący dla osób z nim pracujących. Uzyskanie czystego kodu może okazać się kosztowne, ale w długim okresie jest to inwestycja warta swojej ceny.
Jeśli zauważysz konieczność przeprowadzenia refaktoryzacji – nie zwlekaj z decyzją i zadziałaj możliwie jak najszybciej. Odkładanie tego procesu w czasie może zwiększyć liczbę problemów, wydłużyć czas refaktoringu oraz jego ostateczny koszt.
